Vroeger ging men ervan uit dat tijdens de slaap onze hersenen zich in een passieve staat bevonden, alsof ze als het waren werden uitgezet. Niets is minder waar! Slapen is namelijk een actieve toestand voor onze hersenen waarin we verschillende fasen doorlopen. Elk van deze slaapfasen hebben een specifieke functie om ons lichamelijk en geestelijk fit te houden.
Wat is een slaapcyclus?
We kunnen in feite twee soorten slaap onderscheiden: Non-REM slaap en REM slaap. REM staat voor “Rapid Eye Movement”. Binnen de Non-REM slaap maken we verder onderscheid tussen:
- Fase 1: de overgang tussen waak en slaap
- Fase 2: lichte slaap
- Fase 3 & 4: diepe slaap (ook wel SWS of “Slow Wave Sleep” genoemd)
Een slaapcyclus bestaat uit de opeenvolging van de verschillende fasen non-REM slaap (1 tem 4) gevolgd door REM slaap.
Een volledige slaapcyclus neemt ongeveer 1,5 uur tijd in beslag en herhaalt zich 4 tot 5 keer per nacht. Tijdens de eerste slaapcycli zien we merkelijk meer diepe slaap en minder REM slaap, in de tweede helft van de nacht is dit net omgekeerd.
De slaapfasen: elk hun functie
De diepe slaap zorgt voor de fysieke herstelfunctie van onze slaap. Allerlei stoffen (onder meer groeihormoon) worden aangemaakt die bijdragen om lichamelijk te recupereren. De hersengolven vertragen en vergroten in amplitude. Het kost veel moeite om iemand te wekken uit diepe slaap en dit gaat gepaard met desoriëntatie en grote sufheid.
Tijdens de REM slaap (ook wel droomslaap genoemd) zijn onze hersenen zeer actief. Het is in deze fase dat onze dromen meestal voorkomen. De ogen maken snelle bewegingen (“rapid eye movements”) en de spanning in de skeletspieren valt weg. REM slaap is cruciaal voor het verwerken van informatie, het leggen van nieuwe verbanden en onze mentale fitheid.
Het mag duidelijk zijn waarom we slapen. Een goede slaap is belangrijk om het risico op fysieke (verhoogd bloeddruk, hartaandoeningen, suikerziekte, mogelijk zelfs dementie, …) en mentale gezondheidsproblemen (depressie, burn-out, angstaanvallen, …) te verminderen.